आजपासून लाडक्या बहीणींच्या खात्यात १५०० रुपये यायला सुरुवात, या महिलांना मिळणार नाही लाभ

Ladki Bhain Yojana February installment : महाराष्ट्र सरकारच्या अत्यंत महत्त्वाकांक्षी ‘लाडकी बेहन योजने’च्या लाभार्थ्यांसाठी आज आनंदाची बातमी समोर आली आहे. गेल्या काही दिवसांपासून या योजनेसाठी पात्रता निकष पडताळले जात आहेत, अनेक लाभार्थी महिलांनी फेब्रुवारीचा हप्ता कधी मिळणार असा प्रश्न उपस्थित केला आहे.

तथापि, आता या सर्व शंका दूर झाल्या आहेत आणि आजपासून फेब्रुवारीचा हप्ता पात्र महिलांच्या बँक खात्यात जमा होण्यास सुरुवात झाली आहे. या घोषणेमुळे राज्यातील लाखो महिलांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.

पात्रता पडताळणीतून अपात्र ठरलेल्या ५ लाख महिला

महाराष्ट्र सरकारने अलीकडेच केलेल्या पात्रता पडताळणीनंतर, आता लाडकी बेहन योजनेबाबत अधिक स्पष्टता आली आहे. राज्य सरकारने निश्चित केलेल्या पात्रता निकषांनुसार, सुमारे ५ लाख महिलांना या योजनेसाठी अपात्र घोषित करण्यात आले आहे आणि त्यांना त्यातून वगळण्यात आले आहे. जानेवारी २०२५ अखेर महिला लाभार्थ्यांची संख्या २.४१ कोटींवर आली. फेब्रुवारीमध्ये या योजनेतून अधिक महिला बाहेर पडतील अशी अपेक्षा आहे.

सरकारच्या निदर्शनास आले की काही महिला अपात्र असूनही या योजनेचा लाभ घेत होत्या. तथापि, पडताळणी प्रक्रियेदरम्यान अशा महिलांना वगळण्यात आले आहे. या कारवाईमुळे सरकारचे सुमारे ९४५ कोटी रुपये वाचले आहेत असे सूत्रांनी सांगितले आहे.

अपात्रतेचे निकष काय आहेत?

लक्ष्मी बहन योजनेसाठी अपात्र घोषित करण्यात आलेल्या महिलांमध्ये प्रामुख्याने खालील श्रेणींचा समावेश आहे:

• चारचाकी वाहन असलेल्या आणि त्यावर नियमितपणे कर भरणाऱ्या कुटुंबातील महिला
• आयकर भरणाऱ्या कुटुंबातील महिला
• सरकारी नोकरीतील महिला
• पन्नास एकरपेक्षा जास्त जमीन असलेल्या कुटुंबातील महिला
• महिला पेन्शनधारक

या सर्व निकषांची काटेकोर पडताळणी केल्यानंतर, अपात्र आढळलेल्या महिलांना योजनेतून वगळण्यात आले आहे. असे असूनही, आतापर्यंत काही अपात्र महिलांना या योजनेअंतर्गत दरमहा १५०० रुपये वाटप करण्यात आले आहेत. तथापि, महिला आणि बालविकास विभागाने याची पुष्टी केली आहे आणि भविष्यात अशा अपात्र महिलांना कोणताही हप्ता दिला जाणार नाही असे स्पष्ट केले आहे.

अपात्र महिलांकडून पैसे परत घेतले जाणार नाहीत.

महत्वाची गोष्ट म्हणजे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी स्पष्ट केले आहे की आतापर्यंत अपात्र ठरलेल्या महिलांना दिलेली रक्कम परत घेतली जाणार नाही. “ज्या महिलांना चुकून या योजनेचा लाभ मिळाला आहे त्यांच्याकडून आम्ही परतफेड मागणार नाही.” मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी स्पष्ट केले, “पण आता त्यांना या योजनेचा लाभ मिळणार नाही.”

या निर्णयामुळे अपात्र ठरलेल्या महिलांना दिलासा मिळाला आहे. अनेकांना भीती होती की सरकार आतापर्यंत दिलेले पैसे परत मागेल. तथापि, मुख्यमंत्र्यांच्या स्पष्टीकरणानंतर त्यांना दिलासा मिळाला आहे.

योजनेसाठी ३,४९० कोटी रुपये हस्तांतरित केले आहेत

लाडकी बहन योजनेसाठी राज्याचे उपमुख्यमंत्री आणि अर्थमंत्री यांच्या नेतृत्वाखालील महिला आणि बालविकास विभागाकडे ३,४९० कोटी रुपये हस्तांतरित करण्यात आले आहेत. या निधीतून पात्र महिलांना नियमितपणे दरमहा १५०० रुपये दिले जातील.

विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, “पात्र महिलांच्या बँक खात्यात फेब्रुवारी महिन्याचा हप्ता आजपासून जमा होण्यास सुरुवात झाली आहे. “नियमित पात्रता पडताळणी प्रक्रिया सुरू राहील, जेणेकरून फक्त खऱ्या गरजू महिलांनाच या योजनेचा लाभ घेता येईल.”

लाडकी बहेन योजना ही महाराष्ट्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी राज्यातील १८ ते ६० वयोगटातील महिलांना आर्थिक सक्षमीकरण आणि स्वावलंबी बनवण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आली आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा १५०० रुपये थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात.

गेल्या वर्षी सप्टेंबर २०२४ मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेचे उद्दिष्ट ग्रामीण भागातील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांना आर्थिक मदत देणे आहे. ही योजना महिलांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यास आणि त्यांच्या आर्थिक स्वातंत्र्याला चालना देण्यास मदत करत आहे.

लाभार्थी अनुभव

अलिबाग येथील रहिवासी सुनीता पाटील (नाव बदलले आहे) लाडकी भाऊ योजनेचा लाभ घेत आहे. ती म्हणते, “या योजनेमुळे माझ्या कुटुंबाला खूप मदत झाली आहे.” “दरमहा मिळणाऱ्या १,५०० रुपयांतून मी माझ्या मुलांच्या शिक्षण आणि आरोग्य खर्चाची काही व्यवस्था करू शकते.”

“मला फेब्रुवारीचा हप्ता मिळेल की नाही याची काळजी वाटत होती. आता हप्ता जमा होईल ही मोठी दिलासा आहे,” पुण्यातील सीमा शिंदे म्हणाल्या. “मी हे पैसे लहान व्यवसाय सुरू करण्यासाठी वाचवत आहे.”

अर्थशास्त्रज्ञ डॉ. शांताराम महाजन यांच्या मते, “लाडकी बहीण योजना ही आर्थिक समावेशन आणि महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. तथापि, खरोखर गरजू महिलांनाच या योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी पात्रता निकषांची काटेकोर अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे.”

समाजशास्त्रज्ञ डॉ. माधवी कुलकर्णी यांच्या मते, “अशा योजना ग्रामीण भागातील महिलांची आर्थिक स्थिती सुधारू शकतात. “तथापि, या योजनेसोबतच रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देणे देखील आवश्यक आहे.”

महिला आणि बालविकास मंत्री म्हणाल्या, “लाडकी बहीण योजनेचे सतत मूल्यांकन केले जात आहे आणि त्यानुसार आवश्यक सुधारणा केल्या जातील. या योजनेचे फायदे ग्रामीण भागातील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांना मिळावेत हा आमचा उद्देश आहे.”

ते पुढे म्हणाले, “आम्ही महिलांसाठी कौशल्य विकास प्रशिक्षण कार्यक्रम सुरू करण्याची योजना आखत आहोत, जेणेकरून त्या स्वयंरोजगार सुरू करू शकतील आणि दीर्घकालीन आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवू शकतील.”

लक्ष्मी बहेन योजनेच्या पात्रता पडताळणी प्रक्रियेनंतर, आता फक्त खऱ्या गरजू महिलांनाच या योजनेचा लाभ मिळेल. फेब्रुवारी महिन्याचा हप्ता पात्र महिलांच्या बँक खात्यात जमा होण्यास सुरुवात झाली आहे, ज्यामुळे अनेक महिलांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.

आतापर्यंत अपात्र ठरलेल्या महिलांना दिलेली रक्कम परत केली जाणार नाही हा सरकारचा निर्णय स्वागतार्ह आहे. तथापि, अपात्र महिला यापुढे या योजनेच्या लाभांसाठी पात्र राहणार नाहीत हे देखील स्पष्ट करण्यात आले आहे.

लक्ष्मी बहेन योजना ही महिला सक्षमीकरण आणि आर्थिक समावेशनाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. ही योजना ग्रामीण भागातील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत करत आहे. तथापि, या योजनेसोबतच महिलांना दीर्घकालीन आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवता यावे म्हणून त्यांना रोजगाराच्या संधी आणि कौशल्य विकास प्रशिक्षण देणे देखील आवश्यक आहे.